Öğrencilerin geleceğini şekillendiren lise ve üniversite sınavları için hazırlık dönemi başladı. Bu süreçte, sınav hazırlık kurslarını sürekli değiştiren, özel ders için öğretmen arayışına giren ve çocuğun odasını test kitaplarıyla dolduran birçok ebeveyn görmek mümkün. Ancak tüm bu çabaların gerçekten etkili olup olmadığı tartışmaya açık.
Her yıl Liselere Geçiş Sistemi (LGS) sınavına 1 milyondan fazla ortaokul öğrencisi, Yükseköğretim Kurumları Sınavı’na (YKS) ise lise son sınıf öğrencileri, mezunlar ve sınavı tekrarlamak isteyenlerle birlikte 3 milyonun üzerinde aday katılıyor. Ancak istatistiklere göre, YKS’ye giren adayların sadece üçte biri bir üniversiteye yerleşebiliyor. LGS için ise sınava girenlerin yaklaşık %15’i merkezi yerleştirme ile istediği liseye kabul ediliyor. Bu tablo, pek çok ailede sınav odaklı bir atmosfer yaratıyor. Hayaller kurulan bu süreçte, bazı aileler hazırlıklara yıllar öncesinden başlıyor ve bu durum hem çocuk hem de aile üzerinde baskı ve stres yaratıyor. Adana da hizmet veren Işın Eğitim Kurumları, sınav hazırlık sürecinde yapılan hataları ve neler yapılabileceğini anlattı.
Sınav dönemi, adayların hem fiziksel hem de ruhsal sağlığını etkileyebiliyor. Bazı öğrenciler kilo alabilir, içine kapanabilir veya daha agresif davranışlar sergileyebilir. Yoğun rekabetin ve çevresel baskının etkisiyle ilaca başvuranların sayısı da artabiliyor. Bu dönemde öğrenciler, sınav sonrasında çevrelerinden gelecek “Kaç net yaptın?”, “Sonuç nasıl oldu?”, “Nereye yerleşiyorsun?” bu tür sorular karşısında kendinden emin bir şekilde yanıt verebilmek adına büyük bir gayret gösteriyor. Ancak bu maraton sadece öğrencinin değil, ailenin de sınavıdır; zira süreç, çocuk ve ebeveyn arasındaki ilişkiyi de şekillendiren bir dönüm noktasıdır.
Öğrencinin kapasitesine uygun olmayan beklentiler ve aşırı yüklenmeler, başarıyı artırmak yerine düşürebilir. Bu nedenle, sınav sürecinde şu hatalardan kaçınılması önemlidir:
Sınavı Hayatın Merkezine Koymak: Sınavı gereğinden fazla önemseyip, hayati bir mesele olarak görmek öğrencide kaygı yaratır. Bu dönem, eğitim hayatında bir basamaktan diğerine geçişi ifade eder. İyi bir programlama ve öz disiplin başarı için yeterlidir.
Başkalarıyla Kıyaslama Yapmak: “Arkadaşın şu kadar net yapıyor” ya da “Kuzenin şu okulu kazandı” gibi karşılaştırmalar öğrencinin motivasyonunu düşürür. Her bireyin öğrenme hızı ve yöntemi farklıdır. Çocuğu kendi gelişimiyle karşılaştırarak desteklemek daha faydalıdır.
Aşırı Özel Ders ve Kurs Yüklemek: Gereksiz yere fazla özel ders almak ya da sürekli kurs değiştirmek bıkkınlık yaratabilir. Öğrencinin hangi konularda eksik olduğunu belirleyip, hedefe yönelik bir çalışma planı oluşturmak daha etkili olacaktır.
Hazırlığa Çok Erken Başlamak: Yıllar öncesinden sınav hazırlığına başlamak öğrenciyi yıpratabilir. Uzun süreli hazırlık dönemleri motivasyonu azaltabilir. Bir yıl önceden yapılan programlama, eksiklerin tamamlanması ve verimli bir çalışma için yeterlidir.
Koçluk ve Dershanelerden Mucize Beklemek: Sınav başarıları, bilgiyi doğru kullanabilme ve zamanı iyi yönetebilme becerisine dayanır. Akademik ya da psikolojik destek almak faydalı olabilir; ancak motivasyonu dış kaynaklara bağlamak her zaman istenen sonucu vermez.
Sınavı Ailenin Merkezine Yerleştirmek: Bu süreç, öğrencinin değil de tüm ailenin sınavıymış gibi bir yaklaşıma dönüşürse stres artar. Sınav, öğrencinin sorumluluğu olmalı ve ailenin görevi destekleyici bir tutum sergilemekten ibaret olmalıdır.
Sınav sürecinde öğrenciyi kitap ve testlerle boğmak, onu hedeflerinden uzaklaştırabilir. Aileler çocuklarını anlamalı, iletişimlerini korumalı ve süreci destekleyici bir şekilde yönetmelidir. Aksi takdirde, sınav sonrası başarısızlık ve hayal kırıklıklarının yanı sıra aile içinde iletişim problemleri yaşanabilir.
Bu nedenle, hem LGS hem de YKS’ye hazırlık sürecinde aşırıya kaçmamak, dengeli bir çalışma planı oluşturmak ve öğrencinin sağlığını ön planda tutmak oldukça önemlidir. Unutmayın, sınavlar gelip geçici, fakat öğrencinin fiziksel ve ruhsal sağlığı kalıcıdır.
